در پایان بخش اول از قسمت پنج بیان شد که با رفتن غضنفر السلطنه به شیراز و گزارش اوضاع و احوال دشتستان به محضر مصدق السلطنه که والی وقت فارس بود، با رایزنی وبه دستور مصدق، غضنفرالسلطنه مجدداً به حکومت برازجان منصوب شد و
در پایان بخش اول از قسمت پنج بیان شد که با رفتن غضنفر السلطنه به شیراز و گزارش اوضاع و احوال دشتستان به محضر مصدق السلطنه که والی وقت فارس بود، با رایزنی وبه دستور مصدق، غضنفرالسلطنه مجدداً به حکومت برازجان منصوب شد و مصالحه ای بین او و آقاخان صورت گرفت که آقا خان ضابط دهستان زیارت (زیارت و روستاهای تابعه که در قسمت اول ذکرش رفت) باشد بشرطی که آرام گرفته و در حوزه ضابطی غضنفرالسلطنه دخالتی نکند [خارح از موضوع بحث ولی لازم است جهت اطلاع جوانان عزیز توضیح دهم که جامعه ی ایران تا دهه های اول پادشاهی پهلوی دوم (محمدرضا شاه) بصورت ملوک الطوایفی اداره می شد و به همین دلیل بود که انقلاب سفید شاه و ملت در بهمن ماه سال 1341 شمسی از طرف محمدرضا شاه اعلام شد که اصل اول بعنوان مهمترین وتأثیر گذار ترین اصلی از اصول شش گانه اش اصل الغاء رژیم ارباب و رعیتی بود.]
غرض این که در استان بوشهر گرچه استان پهناوری نیست ولی مانند سایر استان های مملکت، بلوک بندی های زیادی وجود داشت که مهمترین شان ،۱- بنادر ثلاث شمال(دیر،کنگان وبندر طاهری )۲-بلوک دشتی به مرکزیت خورموج ۳- بلوک تنگستان به مرکزیت اهرم ۴- بلوک چاه کوتاه به مرکزیت چاه کوتاه ۵- بلوک انگالی به مرکزیت روستای محمد شاهی ۶- بلوک شبانکاره به مرکزیت دهکهنه ۷-بلوک زیراه به مرکزیت سعداباد ۸ – بلوک دشتستان به مرکزیت برازجان که دهستان زیارت جزو دشتستان بوده و هست و چون زیارت بزرگترین دهستان بخش مرکزی است قاعدتاً باید بخشداری در زیارت مستقر باشد ۹- بلوک حیات داوود به مرکزیت روستای چهارروستایی ۱۰- بلوک لیراوی به مرکزیت دیلم (مدتی روستای حصار).
و این شرایط کل نقاط کشور پهناور ایران را شامل می شد. تا قبل از انقلاب سفید شاه وملت، شاه وقت از خوانین و کدخدایان خراج می گرفت آن ها نیز اغلب در کمال بی انصافی خراج سنگین از روستاییان می گرفتند بخش مصوب ومورد توافق حتی (بعضی موارد به بهانه ی خشک سالی وغیره کمتر یا حتی یک سال هیچ) به دولت و بخشی را هم به جیب خودشان واریز می کردند.
از این روزها تا ماه رمضان سال 1305 شمسی که حدود 15 سال بطول می انجامد و درگیری سال 1305 نقطه عطف آن وقایع است، بزرگان فامیل و خانواده ها و انسان های خون گرم و فداکار زیارتی مداوم و مستمر با خان بحث و جدل و درگیری داشتند که حتی منجر به قتل دو یا سه نفر از مباشرین خان گردید ولی چون این اتفاقات جایی ثبت نشده اند شرح آن وقایع نمی تواند کامل و جامع و موثق باشد نیز نمی توان از کلیه ی افراد دخیل در آن ماجرا ها نام برد و ادای دین نمود بناچار اینجا از شرح آن ها صرف نظر می کنیم.
به امید روزی که جوانان تحصیل کرده و محقق و دلسوز با تحقیق علمی و مصاحبه ها و گرد آوری اسناد موجود در خانه های اهالی روستا این امر مهم را پی گیری و برای ثبت در تاریخ به انجام برسانند.
لذا اکتفا می کنیم به شرح واقعه ی در گیری خان با خاندان بزرگ زیارتی ها به سردمداری و رهبری ملا محمد کربلایی جعفر زیارتی که چون نقطه عطف بود و باعث تغییر گردید ثبت و ماندگار شده است.
جای اندیشه و تامل فراوان دارد که درس بگیریم از تاریخ، بزرگان وطن، عمل اجتماعی و مبارزه برای اصلاح امور که وظیفه ی انسان مسول و متعهد است.
کسی که افق دیدش بالاست و جلوتر از پیش پای خود را می بیند بر خلاف [کلاه خود را بچسب] یا [ گلیم خود را از آب بکش] عمل می کند و می داند که اصلاح امور و رفع مفاسد اجتماعی مبرم ترین و ضروری ترین وظیفه انسان با عزت و با کرامت است و زندگی فردی در صورتی لذت بخش و مشروع است که فرد در جامعه ای سالم زنده و پویا بزید.
ملا محمد کربلایی جعفر زیارتی که فامیلی بن دار و ریشه دار داشت و از مکنت و سواد و موقعیت اجتماعی بالایی هم بر خوردار بود اگر با خان کنار می آمد زندگی آرام و راحتی برای وی و اقربایش فراهم می شد. ولی بر اساس نکاتی که در چند سطر بالا نگاشته شد آسایش و راحتی و سود خویش را در اصلاح امور و تمشیت و هدایت صحیح جامعه اش می داند لذا مخالفتش با خان را علنی نموده و وارد گود می شود.
اصل ماجرا هم بحث خراج و مالیات از فرودستان و فقیران است [ دو روستای دشتستان 1- زیارت 2- خلیفه، جزو اولین و محدود روستاهایی هستند که در سال 1316 زیارت و 1317 خلیفه در زمان پادشاهی رضا شاه سند رسمی از طرف دولت وقت برای کشاورزانش صادر شده و مالک می شوند.
اکثر روستاهای دیگر سند [ اصلاحات ارضی سال های 1341] به بعد را دارند زیرا تا آن زمان زیر یوغ خوانین بودند.
اصلاحات ارضی نیز یکی از اصول 6 گانه انقلاب سفید سال 1341 بود.
بعداً با افزودن اصول دیگری به آن سپاه دانش، سپاه بهداشت، سپاه عدالت به اصول قبلی افزوده اجرایی شدند.
آقا خان که قدرت طلب و جسور بود در این مرحله از ضابطی اش بر دهستان زیارت در رابطه با خراج و حق مالکیت با زیارتی ها در افتاد و چون زیارت انسان های باسواد و روشن و مطلع داشت زیر بار نمی رفتند، اصل ماجرا هم این بود که چون خوانین برازجانی زیارتی الاصل نبودند و نیز زیارتی ها صدها سال ونسل اندر نسل بر زمین های خود مالکیت داشتند زیر بار نمی رفتند و حاضر به پرداخت خراج نمی شدند.
الان دهه آخر قرن 13 ه. ش حدود سال های 1290 خورشیدی است.بی لیاقتی پادشاهان قاجار و ضعف دولت مرکزی اقصی نقاط ایران را دچار هرج و مرج و نا امنی کرده است.
مقر حکومت خان اکنون قلعه جدید واقع در شرقی ترین نقطه ی روستاست که در شرق آن گوراب چاه قلعه قرار داشت. مقاله ای به قلم اینجانب در باب این گوراب وکاربری های آن در سایت زیارتی ها منتشر شده است.
بنا به گفته خداکرم عضدی قلعه ی جدید توسط غلام رضان خان از نوادگان عبدالعلی خان در سال ۱۱۹۸ه ق ساخته شد. یعنی۱۵۰سال قبل. از قراین چنین بر می آید که قلعه ی عبدالعلی خان واقع در جنوب شرق بقعه ی شیخ منصور هنوز آباد و قابل استفاده بوده است ولی به علت نقل مکان ساکنین به مکان جدید، قلعه ی قدیم تخلیه و خان به قلعه ی جدید نقل مکان نموده تا در کنار مردم باشد.خوانین برازجان قلعه ی جدید را از خانواده ی غلام رضا خان خریده و در آن سکنا گزیده اند. این را ملا محمد کربلایی جعفر هم بیان نموده است. نتیجه این که بافت قدیم ۱۵۰سال قدمت دارد. متأسفانه تا کنون عکسی از قلعه یا دیگر نقاط بافت قدیم دیده نشده لذا آقای محمود رئیسی پور فرهنگی علاقه مند به تاریخ زیارت بر اساس حافظه و خاطراتش نقشه ی بافت قدیم را ترسیم و مهندس مهدی سلیمانی معمار و طراح برجسته ی اهل آبپخش کار آقای رئیسی پور را معمارانه تجسم و ترسیم نمودند. درخت عبدی، قلعه ی خان و گوراب چاه قلعه که هر سه بخشی از خاطرات چند نسل از ساکنین روستا و از نمادهای فراموش نشدنی می باشند برجسته تر نشان داده شده اند.
منازل اهالی روستا به شکل بیضی ای جانمایی شده بود که بعضاً در نقاطی شکستگی داشت و قلعه ی خان شرقی ترین نقطه ی آن واقع شده بود.
در قسمت بعدی حکمرانی خوانین برازجانی و درگیری رمضان سال ۱۳۰۵شمسی خواهد آمد.
ارسال نظر به عنوان مهمان