سیر تاریخی روستای زیارت دشتستان قسمت هشتم همراه با اسناد و مدارک تاریخی/از آغاز دهه ی ۱۳۳۰شمسی

 در بخش های قبل ذکرش رفته است که، مرحوم حاج علی بهروزی از سال ۱۳۱۳ تا نیمه ی دهه ی ۱۳۲۰ شمسی کدخدای زیارت بود.

 رضاقلی خان برادر آقاخان قدرتمند(بعد از کشته شدن آقاخان) نشو و نمایی نداشت ولی مدعی بود که خان و ضابط زیارت است.

  رضا قلی خان به کمک پسر جوانش حسنعلی خان در این سال ها  کوشیدند برخی از اهالی روستا را با خود همراه کنند و عده ای نیز خصوصاً از روستاهای کلل و بنار آبشیرین حامی آن ها بودند و هر یک به علتی. مثلاً در روستای کلل نعمت اله خان ساکن بود که از خانواده ی آن ها بود.

 چون رضاشاه در سال ۱۳۲۰ خلع و پسر جوانش محمد رضا شاه جانشین وی شده بود،

 نیروی ژاندارمری امنیت راه ها و روستاها را عهده دار بود ولی قدرت مستحکم و در خوری نداشت از طرفی نهضت جنوب به سال ۱۳۲۵شمسی موجب نا امنی و درگیری هایی در فارس و بوشهر شده بود. ( شرح این ماجرا خارج از سیرتاریخی زیارت است علاقه مندان می توانند  تحت عنوان نهصت جنوب ایران به منابع مرتبط مراجعه نمایند)  در این سال ها  کوپن ارزاق عمومی از طرف دولت برای مدتی بین مردم گه گاهی توزیع می شد، که مهمترینش کوپن شکر بود.اختلاف در این مورد که ارزاق کوپنی در قلعه ی خان یا منزل کدخدا ( حاج علی بهروزی) توزیع شود منجر به درگیری بین دو گروه شد که سرانجام منجر به کشته شدن یکی از هواخواهان خان به نام محمدحسن قاید محب گردید که اهل روستای بنار آبشیرین بود و برای هواداری از خان به زیارت آمده بود. ریش سفیدان روستا نشستی ترتیب دادند واستشهادی مبنی بر این که مقتول درنزاع جمعی بین طرفین کشته شده و فرد خاصی بعنوان قاتل مشخص نیست موضوع را فیصله دادند. حال آنکه وی درتعقیب وگریز توسط نیروهای حامی کدخدا کشته شده بود ولی خان ضعیف و ناتوان قدرت ایستادگی و اثباتش را نداشت.

 اما این اتفاق برای ملک منصورخان شبانکاره ای بهانه ومستمسکی شد که دهستان زیارت را از دولت اجاره نموده و کدخدای منصوب خودش را در زیارت مستقرنماید.

 ملک منصورخان در سال ۱۳۰۵ شمسی هم به بهانه کشته شدن آقاخان در امور زیارت دخالت کرده بود که در بخش های قبلی بیانش  آمده است.

 حاج حسین بنافی اهل دشتی اسماعیل خانی و حسن کل محسین اهل روستای گاوسفید بالایی و حیدر کاصفر اهل روستای محمدجمالی همه از بلوک شبانکاره بودند که کدخدایان منصوب ملک منصورخان در زیارت شدند و جمعاً  قریب به ۷ تا ۸ سال کدخدایی زیارت را برعهده داشتند.

 مرحوم حاج علی بهروزی در سال ۱۳۲۸ شمسی در گذشت. رضا بهروزی فرزند ارشد مرحوم‌ حاج علی و حسنعلی خان فرزند رضا قلی خان که هر دو مدعی وخواهان ضابطی زیارت بودند بصورت مقطعی متحد شدند که حیدر کاصفر آخرین کدخدای منصوب ملک منصورخان را از زیارت بیرون کنند که موفق شدند.

  در سال ۱۳۳۱ حیدرکاصفر از روستای زیارت مهاجرت و به شبانکاره رفت.

  بین حسنعلی خان و دیگر بازماندگان خوانین برازجان و رضا بهروزی فرزند ارشد مرحوم حاج علی اختلافات شدید شد و عملاً زیارت به دو قسمت زیارت علیا و زیارت سفلی تقسیم گردید.

 خوانین برازجان بعد از کشته شدن آقاخان در سال ۱۳۰۵ شمسی (مشروح  ماجرا در بخش های قبلی سیر تاریخی آمده است) عملاً قدرت را در زیارت از دست داده بودند و از آن به بعد نه رضا قلی خان برادر آقاخان و نه حسنعلی خان فرزند ارشد رضا قلی خان نتوانستند پایه های قدرت خود را در زیارت محکم و استوار کنند.

 رضا بهروزی به واسطه ی ثروت و ارث بجای مانده از مرحوم پدرش و نیز حمایت فامیلش توان و قدرتی بیش از حسنعلی خان داشت ولی حسنعلی خان نیز تلاش می کرد خودی نشان دهد و میدان را خالی نکند اواخر ماه اردیبهشت سال 1336 شمسی ظهراب دهقان اهل روستای چهاربرج و بهروز حاج خداکرم اصالتاً بندرریگی که هردو متواری و تحت تعقیب دولت بودند در روستای کلل منزل یکی از اهالی مهمان بودند و خبر به حسنعلی خان رسید او از زیارت به ژاندارمری برازجان رفت و همراه عده ای ژاندارم خود را به کلل رسانید و منزلی را که ظهراب و بهروز در آن حضور داشتند محاصره نمودند و درگیری آغاز شد که حسنعلی خان توسط ظهراب تیر خورد و در بین راه انتقال به بیمارستان درگذشت.

 ظهراب نیز پس از ساعت ها مقاومت در هنگام غروب آفتاب در حالی که قصد فرار داشت مورد اصابت گلوله قرار گرفت و جان باخت ولی بهروز حاج خداکرم موفق به فرار شد و سال ها در کویت ساکن گردید بعدها به ایران برگشت و تا دهه ی ۱۳۷۰ زندگی کرد. تیمسار رودکی که چند سال قبل در درواهی توسط مهندس انصاری کشته شد فرزند بهروز حاج خداکرم و از همسر شیرازی او بود.

 وقتی حسنعلی خان کشته شد تنها بازمانده ی خوانین برازجانی منصور خان و خان خان دو برادراو بودند که در قلعه خان با خانواده زندگی می کردند. ولی عملاً قدرت و تسلطی نداشتند در  اوایل دهه ی ۱۳۴۰ شمسی زیارت را ترک و به برازجان برگشتند قلعه و زمین های زراعی را هم یکی پس از دیگری فروختند. درواقع از آغاز دهه ی ۱۳۴۰ دیگر اثری از خوانین برازجانی که از اول دهه ی ۱۲۸۰ شمسی ضابطی و اداره ی زیارت را برعهده داشتند باقی نماند.

 میرزا ابراهیم صالحی بعد از کشته شدن حسنعلی خان بعنوان کدخدای بخشی از زیارت مطرح شد.

 در آغاز دهه ی ۱۳۴۰ شمسی اتفاقات مهمی در کشور رخ داد که جای جای کشور حتی روستاهای دورافتاده هم متاثر از این تحولات شدند.

 انقلاب سفید شاه و ملت در بهمن ۱۳۴۱ توسط محمد رضاه شاه پهلوی اعلام و ابلاغ شد. ابتدا ۶ اصل داشت ولی بتدریج شامل اصول ۱۹ گانه شد. شرح مختصر انقلاب شاه و ملت این که در۲۱ دیماه ۱۳۴۱ بصورت محدود و در۶ بهمن۱۳۴۱ به همه پرسی سراسری گذاشته شد. شاه این اصلاحات را انقلاب سفید شاه و ملت نامید زیرا مسالمت آمیز و بدون خون ریزی بود. اصول انقلاب به قرار زیر بود.
 اصل اول - اصلاحات ارضی و  الغای رژیم ارباب رعیتی
 جالب است بدانیم که روستای زیارت خالصه بود و در سال ۱۳۱۶ زمان رضا شاه مردم صاحب سند اصطلاحاً قواله زمین شدند. حال آنکه دیگر روستاهای مجاور زیارت همگی از سال ۱۳۴۱ اصطلاحاً سند اصلاحات ارضی دارند و این نشان از بیداری و هشیاری زیارتی ها در دوران ارباب و رعیتی بوده است.

 اصل دوم- ملی کردن جنگل ها و مراتع

 اصل سوم- فروش سهام کارخانجات دولتی به عنوان پشتوانه اصلاحات ارضی

 اصل چهارم- سهیم کردن کارگران در سود کارخانه ها

 اصل پنجم- اصلاح قانون انتخابات ایران به منظور دادن حق رای به زنان و حقوق برابر سیاسی با مردان

 اصل ششم - ایجاد سپاه دانش

 اصل هفتم - ایجاد سپاه  بهداشت

 اصل هشتم - ایجاد سپاه ترویج و آبادانی

 اصل نهم- ایجاد خانه های انصاف و شورای داوری

 اصل دهم - ملی کردن آب های کشور

 اصل یازدهم - نوسازی شهرها و روستاها با کمک سپاه  ترویج و آبادانی

 اصل دوازدهم - انقلاب اداری و انقلاب آموزشی

 اصل سیزدهم - فروش سهام به کارگران واحدهای بزرگ صنعتی یا قانون گسترش مالکیت واحدهای تولیدی

 اصل چهاردهم - مبارزه با تورم و گران فروشی و دفاع از منافع مصرف کنندگان

 اصل پانزدهم - تحصیلات رایگان و اجباری

 اصل شانزدهم - تغذیه رایگان برای کودکان خردسال در مدرسه ها و تغذیه رایگان شیرخوارگان با مادر تا دو سال

 اصل هفدهم -  پوشش بیمه های اجتماعی برای همه ایرانیان

 اصل هجدهم -  مبارزه با معاملات سوداگرانه زمین و اموال غیر منقول

 اصل نوزدهم -  مبارزه با فساد، رشوه گرفتن و رشوه دادن

 با آغاز دهه ی چهل شمسی قدرت اداری و امنیتی دولت شاهنشاهی بیشتر شد. نظم و امنیت در سراسر کشور برقرار گردید و بتدریج این تحولات زندگی روستائیان را نیز تحت تاثیر و دگرگونی قرار داد و قدرت از دست خان و کدخدا خارج و در شکل انجمن ده خانه های انصاف و ... بین مردم توزیع شد.

 سال ۱۳۴۲ ستون خلع سلاح به زیارت آمد. اردو زدند و اسلحه های غیر مجاز را جمع کردند برای اعتراف گیری تنبیه و کتک و توهین امری عادی و معمول بود.

 عکس  تحویل اسلحه مربوط به مرحوم حاج عباس حیاتی جد حیاتی ها می باشد.

 تاریخ قبض سال ۱۳۴۳ است و به معنی این است که ژاندارمری قدرتمند است و می تواند در روستاها اعمال قدرت نماید.

 تاریخ دعوت به شرکت در جلسه انحمن خانه و مدرسه ۱۳۴۰ است و مدیر دبستان مرحوم کربلایی نجف نجفی است. دعوت نامه به خط استاد زنده یاد غلامرضا ملکی است. وی از مستخدمی در آموزش و پرورش آغاز بکار کرد و همه مدارج تحصیلی را ضمن کار و تلاش طی نمود و با شغل شرافتمندانه دبیری بازنشسته شد.

 چند جلد سروده هایش را تقدیم جامعه ی ادبی دشتستان نمود و لیلی نامه چاپ شده، امید که دیگر آثارش نیز به همت فرزندانش چاپ و نشر یابند.

 خودیاری های روستا جهت عمران و آبادی که توسط انجمن ده به حساب اعتبارات کشاورزی و عمران روستایی واریز شده و مرحوم حاج شیخ غلامحسین خزاعی خزانه دار انجمن زیر آن امضاء نموده است.

 در این سالها روستا به زیارت علیا و سفلی تقسیم شده بود.

 خودیاری انجمن عمرانی زیارت علیا و خرانه دار مرحوم احمد الهیاری

  در این سال ها برای مدت کوتاهی مرحوم مشهدی غلامرضا سعادتمند فرزند محمد حسین جد سعادتمندان زیارت کدخدای زیارت علیا و میرزا ابراهیم صالحی کدخدای زیارت سفلی بود که دیر زمانی به درازا نکشید و اواخر دهه ی ۴۰ دوباره روستا یک پارچه شد.

 بانک کشاورزی جهت سخنرانی در مراسم ۲۸ مرداد سال ۱۳۴۵ از مرحوم احمد الهیاری دعوت نموده است.

 محل بانک کشاورزی پشت دبیرستان شهید بهشتی در منزل مرحوم حاج محمد بهزادی قرار داشت که هنوز آن منزل پابرجاست و مراسم در آنجا برگزار گردید.

 تقاضای تاسیس فروشندگی مواد نفتی سال ۱۳۴۵

درخواست شهریور ۱۳۴۹ است بخط احمد الهیاری

 مرحوم احمد الهیاری به نمایندگی از اهالی علیه فرمانداری کل بوشهر شکایت کرده که خودیاری اهالی را گرفته اند و کاری برای روستا انجام نداده اند. بازرسان شاهنشاهی به شکوائیه پاسخ داده اند.

  خانه انصاف سال ۱۳۴۶ دوره اول در زیارت به ریاست مرحوم احمد الهیاری تاسیس شد

 سال ۱۳۵۱ دوره دوم به ریاست مرحوم حاج عبدالعلی خزاعی ادامه یافت تا حدود سال ۱۳۵۵ برای دوره ی سوم به دلیل شتاب گرفتن تحولات سیاسی و روی گردانی مردم از نظام شاهنشاهی تشکیل نشد.

 این صورت جلسه جهت واگذاری زمین جهت تشکیل خانه ی فرهنگ روستایی و زمین ورزشی نوشته شده و مرحوم نجف خزاعی بعنوان رئیس انجمن ده، مرحوم عبدالله گرگین در سمت مدیر عامل شرکت تعاونی روستایی، میرزا ابراهیم صالحی در سمت کدخدا، مرحوم احمد الهیاری بعنوان رئیس خانه انصاف و مرحوم علی خزاعی بعنوان منشی انجمن و چند تن از اهالی ذیل آن را امضاء کرده اند.

 زیارت از نیمه ی دهه ی ۱۳۴۰ دارای شعبه بانک صادرات بود و در اواسط دهه ی ۱۳۵۰ با پول اهدایی علی پیرمرادی و همیاری مردم صاحب آب لوله کشی شده است.

 صندوق دار خودیاری برای آب زیارت مرحوم حاج فتح الله امینی بوده است.

  دهه ی ۱۳۴۰ پهلوی دوم (محمدرضا شاه) با طرح انقلاب سفید شاه و ملت سعی در عمران و آبادی و توسعه مراکز فرهنگی به اقصی نقاط مملکت داشت. قدرت متمرکز و تثبیت شد و امنیت نسبی برقرار گشت. در برهه ای زیارت به دو قسمت زیارت علیا و زیارت سفلی تقسیم گردید که خوشبختانه دیری نپائید و دوباره با عنوان دهستان زیارت شناخته و معرفی گردید. اسناد ضمیمه روایت گر این ماجراست.

محمد جواد اله یاری