بهره برداری بهینه از آب باران را از گذشتگان مان الگو بگیریم

زادگاهم روستای زیارت دشتستان که  حدود  هزار سال است  زندگی بصورت مستمر درآن جریان دارد در دشتی پهناور (کنار جاده بوشهر به سمت خوزستان و به مسافت پانزده کیلومتر به سمت شرق تا شهر برازجان) واقع شده است. کشت گندم بصورت دیم از قدیم الایام در این جا مرسوم بوده و زمین های زراعی روستا از جاری شدن سیلاب های زمستانی که از کوه پایه های شهر برازجان سرازیر می شوند آبیاری می شده و می شوند. اجداد ما محل خانه سازی و سکونتشان را در نقاطی انتخاب می کرده اند که علی رغم این که خانه ها همگی از خشت وگل بوده اند در گذر زمان برای یک بار از سیلاب صدمه ای ندیده اند چگونه و با چه ابزار و علمی این مکان یابی صورت می گرفته نمی دانم فقط این روزها که بعد از خشک سالی چند ساله سیلاب جاری شده شاهد اتفاقاتی هستم که موجب نگارش این متن گشته است. پل های رفت و برگشت بر روی رودخانه ی دالکی واقع در روستای کلل دشتستان بر اثر آب گرفتگی بسته و تردد بر روی آن ها ممنوع شده است.

  جاده ی برازجان به بوشهر از پلیس را ه تا شهر چغادک به زیر آب رفته  وآمد و رفت بر روی آن حداقل برای ۱۲ساعت ممنوع شده است.

 
میلیون ها مترمکعب آب و آب رفت حاصل خیز به دریا سرا زیر شده در حالی که استان بوشهر از کم آبی در رنج است و سفره های آب زیر زمینی بشدت رو به کاهش اند. پدران ما ده هکتار زمین را انتخاب می کردند؛ گود ترین نقطه نخل می کاشتند زمستان ها آب باران در چند نوبت از بالا دست به گاو بند (گودال حفر شده در کنار نخل و وجه تسمیه اش این که چون بر اثر ماندن آب در آن حاصل خیز می شد در بهاران محل چرای گاو می شد وگاو را می بستند تا به نخل آسیب نرساند ) این نخل ها را سیراب و باغات خرما با کیفیت ترین محصول را تولید می کردند. در نقطه ای از روستا گودالی بزرگ حفر و زمستان ها آب باران از زمین های بالادست به این گودال هدایت می شد آب ها در زمین فرو می رفتند و تابستان ها در این گودال مبادرت به حفر چاه می نمودند و آب شرب گوارای مورد نیازشان را تامین می کردند.

 اين گودال كه براي چند نسل متمادي از ساكنين روستاي زيارت پر از خاطره است و هزار افسوس كه اكنون تسطيح و محو شده است كاربري اش اين بود كه حدود  150هكتار از زمين هاي بالادستش را هيچ كس تصرف نكرده و توافق شده بود كه ساخت و سازي در آن محدوده  صورت نگيرد. اكنون شمال شرق روستا از جايگاه ويژه تعزيه خواني تا بهداري و مدرسه ي راهنمايي تا تعاوني روستايي و از شرق بعد از پارك و فضاي سبز تا مخابرات و هر چه ساختمان و دواير عمومي و آموزشي در اين فاصله تاسيس شده اند تماماً در محدوده ي آن 150 هكتار زمين تخصيص يافته براي گوراب چاه قلعه واقع شده اند كه جا دارد تعظيم و تحسين كنيم گذشتگان مان را بخاطر دورانديشي و حس  همكاري و مسوليتشان.

 نيز براي كشت وزرع هم مورد استفاده قرار نمي گرفت تا در موسم زمستان وقتي چند نوبت بارندگي مي شود وسعت زمين اختصاص يافته ي بالا دست موجب شود كه اين گودال وسيع چندين بار لبريز از آب شده و بتدريج آب ها جذب شده ودر تابستان گرم و طاقت فرسا با حفر چاه هاي كم ارتفاع آب گوارايي براي مصرف اهالي از آن چاه ها استحصال و در اختيار ساكنين روستا قرار گيرد. اين كار بظاهر سهل و ساده ولي عميقاً  موثر و مفيد را چه بناميم آب خيز داري يا هر نام ديگري نمي دانم ولي كاري هوشمندانه و مفيد بوده و صد افسوس كه كم نيستند چنين كارهاي ارزشمند وقابل الگو برداري در زمينه هاي مختلف نحوه ي اداره ومديريت زندگي پدران ما كه حمايت نشده و به ورطه ي فراموشي سپرده شده اند مانند صنايع دستي ،كاشت و برداشت محصول، معماري دلنشين با مواد ومحصولات بومي و.... توسعه یافتگی یعنی این که داشته هایمان را حفظ و به روز نماییم تا بتوانیم  نیازهایمان را مرتفع و اشتغال و کار برای نیروی جوانمان ایجاد نماییم. کمتر اتفاق می افتد که سیلابی به این وسعت در چنين ايامي (اواخر بهمن و اسفند) و در تمامی نقاط استان بوشهر رخ دهد. اگر گذشتگان ما با ابتدایی ترین وسایل و ابزار توان و امکان استفاده بهینه از این سیلاب ها را داشتند چرا ما امروز با امکاناتی به مراتب بهتر و مهندسی تر از آن دوران نتوانیم از این سفره ی پر برکت بیشترین استفاده را ببریم که نه تنها  نبرده و نمی بریم بلکه با ایجاد جاده و موانعی غیر استاندارد موجب بروز خسارات مالی و بعضاً جانی هم شده و می شویم .عکس ها گویای این مدعاست.

روستای زیارت دشتستان  (محمد جواد اله یاری )